Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, đặc biệt là tuyến Việt Nam – Trung Quốc, hai thuật ngữ “tiểu ngạch” và “chính ngạch” được nhắc đến thường xuyên. Nhiều người vẫn tồn tại quan niệm sai lầm rằng xuất nhập khẩu tiểu ngạch là một hình thức không chính thống, thậm chí là bất hợp pháp, trong khi chính ngạch mới là con đường “chính danh”. Tuy nhiên, sự thật là cả hai đều là hình thức thương mại được pháp luật Việt Nam công nhận, nhưng có bản chất, quy mô và quy trình hoàn toàn khác biệt.

Mục tiêu của bài viết này là giúp các bạn, từ cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ đến các doanh nghiệp lớn, hiểu rõ bản chất của tiểu ngạch là gì và chính ngạch là gì. Từ đó, các bạn có thể đưa ra lựa chọn phù hợp nhất với nhu cầu, tối ưu hóa lợi ích và đảm bảo tuân thủ pháp luật trong hoạt động thương mại quốc tế của mình.

Mục Lục

Định nghĩa chi tiết

Để có thể đưa ra lựa chọn đúng đắn, trước hết chúng ta cần nắm vững khái niệm cốt lõi của từng hình thức.

Tiểu ngạch là gì?

Tiểu ngạch là hình thức trao đổi, mua bán hàng hóa của cư dân sinh sống tại khu vực biên giới giữa hai quốc gia có đường biên giới đất liền liền kề.

Giải thích từ ngữ: “Tiểu” có nghĩa là nhỏ, “ngạch” có nghĩa là hạn mức. Do đó, có thể hiểu nôm na đường tiểu ngạch là gì thì đó chính là hình thức buôn bán với hạn mức giá trị nhỏ.
Đối tượng tham gia: Chủ thể chính của hình thức này là các cư dân có hộ khẩu thường trú tại các khu vực tiếp giáp biên giới.
Khu vực hoạt động: Tại Việt Nam, hoạt động này diễn ra sôi nổi tại các tỉnh giáp Trung Quốc (như Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai), giáp Lào (như Hà Tĩnh, Quảng Trị) và giáp Campuchia (như Tây Ninh).
Hàng hóa đặc trưng (Hàng tiểu ngạch là gì?): Thường là các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, nông sản, thực phẩm, quần áo, giày dép, đồ gia dụng… có giá trị không lớn.

Tiểu ngạch là hình thức buôn bán giao thương nhỏ giữa 2 quốc gia qua biên giới

Chính ngạch là gì?

Chính ngạch là hình thức thương mại quốc tế chính thống, diễn ra giữa các doanh nghiệp, tổ chức của một quốc gia với các đối tác nước ngoài thông qua hợp đồng kinh tế.

Tính pháp lý: Mọi giao dịch đều phải tuân thủ nghiêm ngặt luật pháp của cả hai nước, các hiệp định thương mại song phương, đa phương và thông lệ thương mại quốc tế.
Quy mô: Hình thức này không giới hạn về giá trị và số lượng hàng hóa, phù hợp với các giao dịch thương mại quy mô lớn, mang tính toàn cầu. Đây là câu trả lời cốt lõi cho thắc mắc nhập khẩu chính ngạch là gì.

Chính ngạch là hình thức giao thương chính thống giữa 2 quốc gia

Bảng so sánh sự khác nhau giữa xuất nhập khẩu tiểu ngạch và chính ngạch

Để các bạn có cái nhìn trực quan và dễ dàng phân biệt tiểu ngạch và chính ngạch, Chúng tôi đã tổng hợp các tiêu chí quan trọng vào bảng so sánh dưới đây:

Tiêu chí	Xuất Nhập Khẩu Tiểu Ngạch	Xuất Nhập Khẩu Chính Ngạch
Hình thức vận chuyển	Thường qua các cửa khẩu phụ, đường mòn, lối mở biên giới.	Bắt buộc phải thông quan qua các cửa khẩu quốc tế, chịu sự giám sát chặt chẽ của cơ quan hải quan.
Chủ thể tham gia	Chủ yếu là cư dân biên giới.	Là các doanh nghiệp, tổ chức có đăng ký kinh doanh và tư cách pháp nhân.
Giá trị giao dịch	Bị giới hạn giá trị theo quy định, tối đa 2.000.000 VNĐ/người/ngày.	Không giới hạn về giá trị và số lượng hàng hóa.
Thủ tục & Giấy tờ	Thủ tục đơn giản, thường chỉ cần tờ khai hàng hóa và giấy tờ chứng minh là cư dân biên giới.	Quy trình phức tạp, yêu cầu bộ chứng từ đầy đủ: Hợp đồng ngoại thương, Hóa đơn thương mại (Invoice), Vận đơn (Bill of Lading), Tờ khai hải quan, Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O),…
Chi phí	Chi phí vận chuyển và các loại thuế thường thấp hơn.	Cao hơn do phải đóng đầy đủ các loại thuế (thuế nhập khẩu, thuế GTGT,…) và các loại phí theo quy định.
Tính ổn định & Rủi ro	Không ổn định, phụ thuộc nhiều vào chính sách biên mậu. Rủi ro cao về hàng hóa (thất lạc, hư hỏng, tráo hàng).	Ổn định và an toàn hơn, được bảo vệ bởi hợp đồng thương mại quốc tế, rủi ro thấp.

Ưu điểm và hạn chế của từng hình thức

Mỗi hình thức đều có những mặt lợi và bất cập riêng, phù hợp với những nhu cầu và quy mô kinh doanh khác nhau.

Ưu điểm và hạn chế của xuất nhập khẩu tiểu ngạch

Ưu điểm:

Thủ tục nhanh gọn: Quy trình đơn giản, không yêu cầu nhiều chứng từ phức tạp, giúp hàng hóa được thông quan nhanh chóng.
Chi phí thấp: Chi phí vận chuyển và thuế suất thường thấp hơn so với chính ngạch, giúp tối ưu hóa giá thành sản phẩm.

Tiểu ngạch có chi phí thấp, thích hợp với các đơn hàng nhỏ

Nhược điểm:

Thiếu ổn định: Hoạt động vận chuyển phụ thuộc lớn vào chính sách biên mậu, dễ gây ra tình trạng ùn tắc kéo dài tại cửa khẩu khi có thay đổi.
Giá trị giao dịch nhỏ: Bị giới hạn về kim ngạch, chỉ phù hợp với hình thức kinh doanh nhỏ lẻ, manh mún.
Rủi ro cao: Không có hợp đồng thương mại ràng buộc, dễ phát sinh tranh chấp về chất lượng, giá cả. Hàng hóa không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, dễ bị cơ quan quản lý thị trường kiểm tra, thu giữ.

Bạn có thể xem thêm về vấn đề này tại Nhập hàng Trung Quốc tiểu ngạch có rủi ro gì không? Giải pháp an toàn 2025.

Ưu điểm và hạn chế của xuất nhập khẩu chính ngạch

Ưu điểm:

Tính pháp lý cao: Hàng hóa có đầy đủ hóa đơn, chứng từ, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, hợp pháp, dễ dàng lưu thông trên thị trường.
Được bảo vệ quyền lợi: Giao dịch dựa trên hợp đồng thương mại quốc tế, bảo vệ quyền lợi của cả người mua và người bán, hạn chế tối đa tranh chấp.
Không giới hạn quy mô: Cho phép vận chuyển hàng hóa với số lượng và giá trị lớn, phù hợp cho chiến lược kinh doanh dài hạn.
An toàn và ổn định: Hàng hóa được vận chuyển an toàn, rủi ro thất lạc, hư hỏng thấp hơn nhiều so với tiểu ngạch.

Chính ngạch có mức độ an toàn cao hơn do được luật pháp bảo vệ

Nhược điểm:

Thủ tục phức tạp: Yêu cầu nhiều loại giấy tờ, chứng từ và quy trình thông quan nghiêm ngặt.
Chi phí cao hơn: Phải đóng đầy đủ các loại thuế, phí theo quy định của nhà nước.
Kiểm tra nghiêm ngặt: Hàng hóa bị cơ quan hải quan kiểm tra kỹ lưỡng hơn về chất lượng, tiêu chuẩn.

Để đơn giản hóa quy trình phức tạp và giảm thiểu gánh nặng thủ tục khi nhập hàng chính ngạch, các doanh nghiệp có thể tìm đến các đơn vị cung cấp dịch vụ nhập khẩu ủy thác hàng Trung Quốc chuyên nghiệp. Mã Tốc Logistics với kinh nghiệm dày dặn sẽ hỗ trợ bạn thực hiện mọi quy trình một cách suôn sẻ và hiệu quả.

GỌI 0774 777 999!

Doanh nghiệp có nên xuất khẩu hàng hóa theo đường tiểu ngạch?

Đây là câu hỏi mà rất nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp kinh doanh nông sản, quan tâm. Dựa trên phân tích các rủi ro tiềm ẩn, chúng tôi đưa ra lời khuyên như sau:

Phân tích rủi ro:

Phụ thuộc và bị ép giá: Doanh nghiệp Việt Nam thường phụ thuộc vào các thương nhân biên giới phía Trung Quốc, dẫn đến việc không kiểm soát được giá cả và đầu ra sản phẩm.
Rủi ro từ chính sách: Trong những năm gần đây, Trung Quốc ngày càng siết chặt quản lý, yêu cầu tiêu chuẩn cao hơn về kiểm dịch, chất lượng, truy xuất nguồn gốc. Điều này khiến cho đường tiểu ngạch không còn “dễ tính” như trước.
Thiệt hại kinh tế: Tình trạng ùn tắc, tắc biên Trung Quốc tại các cửa khẩu phụ, lối mở khi chính sách thay đổi đột ngột gây hư hỏng hàng hóa, đặc biệt là nông sản, dẫn đến thiệt hại kinh tế nặng nề.
Rủi ro pháp lý: Việc không có hợp đồng ràng buộc khiến doanh nghiệp luôn ở thế yếu khi xảy ra tranh chấp về thanh toán hoặc chất lượng hàng hóa.

Lời khuyên:

Xuất khẩu tiểu ngạch không còn là hướng đi bền vững và an toàn trong bối cảnh thương mại hiện đại. Chúng tôi khuyến khích các doanh nghiệp nên thay đổi tư duy, chủ động chuyển dịch sang hình thức xuất khẩu chính ngạch. Đây là con đường duy nhất để đảm bảo sự ổn định, an toàn về pháp lý và xây dựng thương hiệu uy tín trên thị trường quốc tế.

Nếu bạn đang tìm kiếm một đối tác tin cậy để chuyển đổi sang hình thức này, Mã Tốc Logistics sẵn sàng đồng hành cùng bạn với dịch vụ nhập hàng chính ngạch Trung Quốc, đảm bảo quy trình thông suốt và an toàn tuyệt đối.

ĐỂ LẠI THÔNG TIN!

Giải đáp thắc mắc về xuất nhập khẩu tiểu ngạch

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp giúp bạn hiểu rõ hơn về hình thức này.

Xuất nhập khẩu tiểu ngạch có phải là buôn lậu không?

Câu trả lời là Không. Tiểu ngạch là một hình thức trao đổi thương mại được pháp luật thừa nhận, dành riêng cho cư dân biên giới. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều đối tượng đã lợi dụng sự linh hoạt và thủ tục đơn giản của hình thức này để thực hiện các hành vi buôn lậu, trốn thuế.

Buôn bán tiểu ngạch có phải đóng thuế không?

Có. Mặc dù thủ tục đơn giản hơn, hàng hóa đi theo đường tiểu ngạch vẫn phải thực hiện khai báo với hải quan tại cửa khẩu, nộp các loại thuế, phí theo quy định và chịu sự kiểm tra, giám sát của các cơ quan chức năng.

Doanh nghiệp có được tham gia xuất nhập khẩu tiểu ngạch không?

Về bản chất, hình thức này được quy định dành cho các cá nhân là cư dân biên giới. Doanh nghiệp không phải là chủ thể trực tiếp tham gia. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể thông qua các cư dân biên giới để mua gom hàng hóa và kinh doanh, miễn là tuân thủ đầy đủ các quy định về hóa đơn, chứng từ và thuế.

Qua bài viết này, Chúng tôi hy vọng các bạn đã có thể phân biệt rõ ràng sự khác biệt cơ bản giữa chính ngạch và tiểu ngạch là gì. Tiểu ngạch có thể phù hợp cho việc kinh doanh nhỏ lẻ, thử nghiệm thị trường với chi phí thấp, nhưng luôn tiềm ẩn rủi ro và thiếu bền vững. Ngược lại, chính ngạch là con đường an toàn, ổn định và chuyên nghiệp cho các doanh nghiệp muốn phát triển lâu dài và vươn ra thị trường quốc tế.

Việc lựa chọn hình thức nào phụ thuộc hoàn toàn vào quy mô, mặt hàng kinh doanh và chiến lược phát triển dài hạn của bạn. Mã Tốc Logistics luôn khuyến khích các doanh nghiệp hướng tới con đường chính ngạch để xây dựng nền tảng kinh doanh vững chắc và phát triển bền vững. Nếu bạn cần tư vấn thêm về dịch vụ nhập hàng từ Trung Quốc hay bất kỳ dịch vụ logistics nào khác, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi.

Liên hệ

Mã Tốc Logistics